Διανομή μη επιστρεπτέου ποσού επιστρεπτέας προκαταβολής

 

1. Στην απόφαση Ε.2046/2022 αναφέρεται: «Ι. Αφορολόγητα έσοδα για τα οποία δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 47 του Ν. 4172/2013 Φορολογική μεταχείριση και χρόνος αναγνώρισης του μη επιστρεπτέου ποσού της επιστρεπτέας προκαταβολής και του ποσού της έκπτωσης 15% επί εφάπαξ καταβολής

1. Σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο τρίτο της από 30.03.2020 Π.Ν.Π. η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν.4684/2020 (Α΄86) σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης του κορωνοϊού COVID-19, δύναται να χορηγείται ενίσχυση επιστρεπτέα, εν όλω ή εν μέρει, με τη μορφή της «επιστρεπτέας προκαταβολής» (παρ.1), η οποία μεταξύ άλλων, είναι αφορολόγητη (παρ.4).
2. Η διαδικασία και οι προϋποθέσεις χορήγησης της ενίσχυσης με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής σε επιχειρήσεις που επλήγησαν οικονομικά λόγω της εμφάνισης και διάδοσης της νόσου του κορωνοϊού COVID-19, ορίζονται στην KYA ΓΔΟΥ 94/2020 (Β΄1645), όπως ισχύει. Ειδικότερα, στο άρθρο 8 αυτής, μεταξύ άλλων, παρέχεται η δυνατότητα εφάπαξ καταβολής του επιστρεπτέου ποσού, με έκπτωση 15% επί του επιστρεπτέου ποσού της ληφθείσας ενίσχυσης (παρ.4) ενώ περαιτέρω τίθενται οι όροι και οι προϋποθέσεις βάσει των οποίων παρέχεται η δυνατότητα επιστροφής μέρους της ληφθείσας ενίσχυσης (επιστρεπτέο ποσό) (παρ.5). Η ΑΑΔΕ επεξεργάζεται τα στοιχεία που έχει στη διάθεσή της και υπολογίζει το επιστρεπτέο ποσό (παρ.6).
3. Περαιτέρω, σύμφωνα με την αριθμ. 957/2020 γνωμάτευση του ΣΛΟΤ, η ενίσχυση με τη μορφή της επιστρεπτέας προκαταβολής αντιμετωπίζεται λογιστικά ως κρατικό δάνειο και οποτεδήποτε η οικονομική οντότητα αποκτήσει την εύλογη βεβαιότητα ότι έχει εκπληρώσει τους όρους της μη αποπληρωμής μέρους του κρατικού δανείου κατά το προβλεπόμενο ποσοστό, τότε θα μειώσει την υποχρέωση και θα καταχωρίσει το μέρος του δανείου που δεν θα αποπληρώσει (μη επιστρεπτέο ποσό) στην κατάσταση αποτελεσμάτων ως έσοδο από κρατική επιχορήγηση. Οι πολύ μικρές οντότητες (απλογραφικό λογιστικό σύστημα), θα αντιμετωπίσουν την κρατική ενίσχυση της επιστρεπτέας προκαταβολής, σύμφωνα με τις διατάξεις της φορολογικής νομοθεσίας.
4. Επίσης, με την από 23.3.2022 λογιστική οδηγία της ΕΛΤΕ, διευκρινίστηκε ότι το ποσό που δεν θα επιστραφεί στο κράτος θα καταχωρηθεί ως έσοδο στα αποτελέσματα της περιόδου, κατά την οποία η οικονομική οντότητα έχει αποκτήσει την εύλογη βεβαιότητα ότι έχει εκπληρώσει τους όρους της μη αποπληρωμής.
Οι οικονομικές οντότητες την 31/12/2021 γνωρίζουν αν έχουν εκπληρώσει ή όχι τους όρους που διέπουν την αποπληρωμή. Οι οντότητες που έχουν εκπληρώσει τους όρους μη αποπληρωμής, θα καταχωρίσουν το σχετικό όφελος στα αποτελέσματα χρήσεως 2021. Το έσοδο από την έκπτωση δεκαπέντε τοις εκατό (15%) θα καταχωριστεί και αυτό στη χρήση 2021, εάν κατά την ημερομηνία έγκρισης των οικονομικών καταστάσεων από το αρμόδιο όργανο των οικονομικών οντοτήτων:
α. είτε έχει εξοφληθεί εφάπαξ το επιστρεπτέο ποσό της προκαταβολής
β. είτε δεν έχει εξοφληθεί και η διοίκηση της οικονομικής οντότητας έχει την πρόθεση και την απαραίτητη ταμειακή ρευστότητα να εξοφλήσει εφάπαξ το επιστρεπτέο ποσό εντός της προθεσμίας που έχει δοθεί.
5. Διευκρινίζεται ότι τόσο το μη επιστρεπτέο ποσό της επιστρεπτέας προκαταβολής όσο και το ποσό της έκπτωσης δεκαπέντε τοις εκατό (15%) επί εφάπαξ καταβολής του επιστρεπτέου ποσού, το οποίο επί της ουσίας προσαυξάνει το ποσό που δεν επιστρέφεται δηλαδή το όφελος του δικαιούχου, συνιστούν αφορολόγητα έσοδα (παρ.4 του άρθρου τρίτου της από 30.03.2020 Π.Ν.Π. η οποία κυρώθηκε με το άρθρο 1 του ν.4864/2020). Χρόνος αναγνώρισης αυτών είναι το φορολογικό έτος κατά το οποίο έχουν καταστεί δεδουλευμένα και θα αποκτηθεί το δικαίωμα είσπραξης τους (σχετ. ΠΟΛ.1223/2015 εγκύκλιος), ήτοι όταν οριστικοποιηθεί η ωφέλεια λόγω μη επιστροφής τους.
Προκειμένου για την ορθή συμπλήρωση της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος και του εντύπου Ε3, στα νομικά πρόσωπα / νομικές οντότητες, μεταφέρεται στον κωδ.001 του Πίνακα 10Α του εντύπου Ν και μέσω αυτού στον κωδ.513. Στα φυσικά πρόσωπα που ασκούν επιχειρηματική δραστηριότητα αναγράφεται στους κωδ. 144, 244, 344 και 444 του Πίνακα ΣΤ΄ στην ανάπτυξη του σχετικού Υποπίνακα και ειδικότερα στον κωδ.014 «Μη επιστρεπτέο ποσό κρατικής ενίσχυσης με τη μορφή επιστρεπτέας προκαταβολής (αρθρ. τρίτο ν.4684/2020)» του εντύπου Ε3.
6. Κατόπιν των ανωτέρω, όσες επιχειρήσεις εφαρμόζουν την από 23.3.2022 λογιστική οδηγία, καταχωρούν τα πιο πάνω ποσά, ήτοι το μη επιστρεπτέο ποσό και το ποσό έκπτωσης εφάπαξ καταβολής στα αποτελέσματα του φορολογικού έτους 2021.
Με δεδομένο, ωστόσο, ότι δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμα ο υπολογισμός του επιστρεπτέου ποσού από την ΑΑΔΕ και υπό αυτήν την έννοια δεν έχει οριστικοποιηθεί η ωφέλεια των δικαιούχων, οι επιχειρήσεις:
α) που δεν γνώριζαν την 31.12.2021 εάν έχουν εκπληρώσει τους όρους μη αποπληρωμής, δύνανται να καταχωρήσουν το μη επιστρεπτέο ποσό και το τυχόν ποσό έκπτωσης στα αποτελέσματα του φορολογικού έτους 2022 και
β) που καταχώρησαν το μη επιστρεπτέο ποσό στα αποτελέσματα του 2021 αλλά εντός του 2022 αποφασίζουν να προβούν σε εφάπαξ εξόφληση του επιστρεπτέου ποσού της ληφθείσας ενίσχυσης, δύνανται να καταχωρήσουν μόνο το ποσό της έκπτωσης στα αποτελέσματα του 2022.».

2. Στην απόφαση Ε.2057/2021 «Παροχή οδηγιών για την εφαρμογή των διατάξεων του άρθρου 48Α του ΚΦΕ, όπως προστέθηκαν με το άρθρο 20 του Ν. 4646/2019, αναφορικά με την απαλλαγή των νομικών προσώπων από τον φόρο υπεραξίας κατά τη μεταβίβαση τίτλων συμμετοχής», εκτός των άλλων, διευκρινίζεται:
«9. Το ποσό της υπεραξίας που προκύπτει από τη μεταβίβαση συμμετοχών το οποίο απαλλάσσεται της φορολογίας εισοδήματος με βάση τις κοινοποιούμενες διατάξεις, εφόσον αποκτάται από νομικά πρόσωπα που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, εμφανίζεται σε ειδικό λογαριασμό αποθεματικού. Επισημαίνεται ότι το απαλλασσόμενο ποσό εμφανίζεται σε λογαριασμό ειδικού αποθεματικού, ανεξάρτητα από την επάρκεια κερδών ή όχι, και ως εκ τούτου ο χειρισμός αυτός ακολουθείται και στις περιπτώσεις που οι επιχειρήσεις παρουσιάζουν ζημιογόνα αποτελέσματα. Για τα λοιπά νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία, το απαλλασσόμενο ποσό αφαιρείται από τα καθαρά κέρδη για τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών τους, δίχως να εμφανίζεται σε λογαριασμό αποθεματικού.
10. Αν διανεμηθεί ή κεφαλαιοποιηθεί το ως άνω αποθεματικό ή μέρος αυτού δεν έχουν εφαρμογή, κατά ρητή διατύπωση των διατάξεων της παρ.2 του άρθρου 48Α, οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 47 ΚΦΕ , δηλαδή αυτό δεν προστίθεται στα κέρδη της επιχείρησης συναθροιζόμενο με τα λοιπά κέρδη από επιχειρηματική δραστηριότητα. Ωστόσο, σε περίπτωση διανομής του υπόκειται σε παρακράτηση φόρου με συντελεστή 5%, με την επιφύλαξη των διατάξεων της παρ. 1 του άρθρου 63 ΚΦΕ , καθώς εμπίπτει στην έννοια των μερισμάτων (διανεμομένων κερδών) με βάση τις διατάξεις των άρθρων 36 και 64 του ίδιου νόμου.».

3. Σύμφωνα με την παρ. 1 του άρθρου 47 του Ν.4172/2013:
«Το κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα προσδιορίζεται σύμφωνα με τις διατάξεις του Κεφαλαίου Γ΄, του Μέρους Δεύτερου («Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων») του Κ.Φ.Ε., εκτός από τις περιπτώσεις όπου ορίζεται διαφορετικά στο παρόν κεφάλαιο.
Σε περίπτωση κεφαλαιοποίησης ή διανομής κερδών για τα οποία δεν έχει καταβληθεί φόρος εισοδήματος νομικών προσώπων ή νομικών οντοτήτων, το ποσό που διανέμεται ή κεφαλαιοποιείται φορολογείται σε κάθε περίπτωση ως κέρδος από επιχειρηματική δραστηριότητα, ανεξάρτητα από την ύπαρξη φορολογικών ζημιών.».

4. Κατά την άποψη μας και στην περίπτωση της επιστρεπτέας προκαταβολής εφαρμόζεται κάτι ανάλογο.  Σημειώνεται ότι από την ΠΟΛ 1059/2015 προκύπτει πως οι διατάξεις της παρ. 1 του άρθρου 47 του ΚΦΕ, εφαρμόζονται στα νομικά πρόσωπα και νομικές οντότητες,  που τηρούν διπλογραφικά βιβλία, καθόσον για τα νομικά πρόσωπα που τηρούν απλογραφικά βιβλία, το απαλλασσόμενο ποσό θα αφαιρείται κατ' ανάγκη από τα καθαρά κέρδη προκειμένου για το προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών τους, δίχως να εμφανίζεται σε λογαριασμό αποθεματικού. Σχετική και η ερώτηση 41, για τις οδηγίες συμπλήρωσης του εντύπου Ν του φορολογικού έτους 2022 ( > Εγχειρίδιο 1055/2023 (23/5/2023)-Συχνές ερωτήσεις).

Επομένως,  για τις επιχειρήσεις που τηρούν απλογραφικά βιβλία, δεν έχουν εφαρμογή οι διατάξεις του δευτέρου εδαφίου της παρ. 1 του άρθρου 47 του ΚΦΕ, αλλά εφαρμόζονται οι διατάξεις των άρθρων 21 έως και 28 του Κεφαλαίου Γ' του Μέρους Δεύτερου του ν. 4172/2013.

Στα Νομικά Πρόσωπα και τις νομικές οντότητες το ποσό που δεν θα επιστραφεί αποτελεί έσοδο (αφορολόγητο) και συμπληρώνεται στον πίνακα Ζ1 και στους κωδικούς 162,262,362,462 (λοιπά συνήθη έσοδα) του πίνακα Ζ. Επιπλέον,  αφαιρείται από τα καθαρά κέρδη για τον προσδιορισμό των φορολογητέων κερδών (κωδικός 513, πιν 10Α εντύπου Ν) και διανέμεται χωρίς να εφαρμοστεί η παρ. 1 του άρθρου 47. Δηλαδή, στη συνέχεια δεν προστίθεται στα φορολογητέα κέρδη.