Ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων

Άρθρο (στο περιοδικό ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ) του Λάμπρου Στεφανή, Λογιστή - Φοροτεχνικού

Σύντομη ανάλυση του νομοθετικού πλαισίου που διέπει την χορήγηση του ενιαίου επιδόματος στήριξης τέκνων (ΕΕΣΤ). Παρουσίαση της διαδικασίας που πρέπει να ακολουθηθεί, καθώς και των δικαιολογητικών που χρειάζεται να προσκομισθούν για την λήψη του επιδόματος.

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1. Εισαγωγή

2. Δικαιούχοι (παρ. 6)

3. Ύψος επιδόματος (περ. β΄ παρ. 8 του άρθρου 38 του Ν 4144/2013 )

4. Υπολογισμός (παρ. 2)

5. Διαδικασία χορήγησης

6. Δικαιολογητικά

7. Παράρτημα ( Έντυπο Α21)

1. Εισαγωγή

Πληθώρα νομοθετημάτων συνθέτουν (μέχρι και σήμερα) το πλαίσιο απόδοσης του Ενιαίου Επιδόματος Στήριξης Τέκνων (ΕΕΣΤ). Ο βασικός νόμος, παρ. ΙΑ.2 του άρθρου πρώτου παρ. ΙΑ υποπαρ. ΙΑ.2 του Ν 4093/2012  (ΦΕΚ Α΄ 202/12.11.2012), καθιέρωσε το εν λόγω επίδομα, καταργώντας ταυτόχρονα παλαιότερες παροχές 1 προς τις οικογένειες που βαρύνονται με το κόστος συντήρησης και ανατροφής ανήλικων και άνεργων (εξαρτώμενων) τέκνων. Έτσι οι βασικές διατάξεις του Ν 4093/2012  προτού εφαρμοστούν για πρώτη φορά, αποτέλεσαν αντικείμενο σημαντικών αλλαγών και διευκρινίσεων με στόχο τον καθορισμό αυστηρότερων κριτηρίων επιλογής των δικαιούχων του ΕΕΣΤ. Στο παρόν πρακτικό θέμα επιχειρείται μία σύντομη ανάλυση του νομικού πλαισίου προκείμενου να παρουσιαστεί με όσο το δυνατόν μεγαλύτερη σαφήνεια και περιεκτικότητα η διαδικασία που θα πρέπει να ακολουθηθεί από κάθε δικαιούχο του συγκεκριμένου επιδόματος.

2. Δικαιούχοι (παρ. 6)

Το ΕΕΣΤ τέκνων καταβάλλεται για εξαρτώμενα τέκνα προερχόμενα από γάμο, φυσικά, θετά ή αναγνωρισθέντα, εφόσον:

α) είναι άγαμα και

β) δεν υπερβαίνουν το 18ο έτος της ηλικίας του ή το 19ο έτος εφόσον φοιτούν στη μέση εκπαίδευση.

Ειδικά, για τα τέκνα που φοιτούν στην ανώτερη ή ανώτατη εκπαίδευση, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.), το επίδομα καταβάλλεται μόνο κατά το χρόνο φοίτησης τους που προβλέπεται από τον οργανισμό της κάθε σχολής και σε καμία περίπτωση μετά από τη συμπλήρωση του 24ου έτους της ηλικίας τους.

Επιπλέον, ως εξαρτώμενα τέκνα για θεμελίωση του δικαιώματος λήψης του επιδόματος, λαμβάνονται υπόψη τα παιδιά με ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω, καθώς και το απορφανισθέν τέκνο ή τα απορφανισθέντα τέκνα που αποτελούν ιδία οικογένεια και επήλθε θάνατος και των δύο γονέων.

Δικαιούχοι του επιδόματος είναι οι ακόλουθες κατηγορίες προσώπων εφόσον έχουν μόνιμη και συνεχή δεκαετή διαμονή στην Ελλάδα και τα εξαρτώμενα τέκνα τους ευρίσκονται στην Ελλάδα 2.

Οι κατηγορίες αυτές είναι οι παρακάτω:

α) Έλληνες πολίτες,

β) Ομογενείς αλλοδαπούς που διαθέτουν δελτίο ομογενούς,

γ) Πολίτες κρατών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης που διαμένουν μόνικα στην Ελλάδα και του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου (Νορβηγίας, Ισλανδίας και Λιχτενστάιν) και Ελβετούς πολίτες που διαμένουν μόνιμα στην Ελλάδα,

δ) Πρόσφυγες 3 και ανιθαγενείς 4,

ε) Δικαιούχους του ανθρωπιστικού καθεστώτος,

στ) Πολίτες άλλων κρατών που είναι γονείς τέκνων ελληνικής υπηκοότητας.

Γενικά, σημειώνεται ότι το ΕΕΣΤ καταβάλλεται στο πρόσωπο που έχει την κύρια ή αποκλειστική ευθύνη διατροφής των τέκνων ανεξάρτητα αν το πρόσωπο αυτό είναι γονέας, συγγενής ή τρίτο πρόσωπο. Ειδικότερα τα ανωτέρω εφαρμόζονται, σε περιπτώσεις θανάτου, αφάνειας, δικαστικής συμπαράστασης, καταδίκης με τελεσίδικη δικαστική απόφαση για κακούργημα ή εκ προθέσεως τελούμενο πλημμέλημα κατά της ζωής, της υγείας, της προσωπικής ή γενετήσιας ελευθερίας, σε βάρος του τέκνου του ή του άλλου γονέα ή υπαίτιας εγκατάλειψης των τέκνων και οριστικής διακοπής της συγκατοίκησης.

Τονίζεται δε ότι ο δικαιούχος, σε κάθε μεταβολή της οικογενειακής κατάστασής του, οφείλει εντός μηνός να υποβάλλει σχετική ηλεκτρονική δήλωση μεταβολής στη ΓΓΠΣ και παράλληλα να καταθέτει τα συνοδευτικά της μεταβολής δικαιολογητικά στα εξουσιοδοτημένα όργανα του Ο.Γ.Α.

3. Ύψος επιδόματος (περ. β΄ παρ. 8 του άρθρου 38 του Ν 4144/2013 )

Το ενιαίο επίδομα στήριξης τέκνων καθορίζεται ανάλογα με τον αριθμό των εξαρτώμενων τέκνων σε σαράντα (40) ευρώ ανά μήνα για κάθε εξαρτώμενο τέκνο.

4. Υπολογισμός (παρ. 2)

Για τον καθορισμό του ύψους του ΕΕΣΤ λαμβάνονται υπόψη τέσσερις παράγοντες:

α) η κλίμακα ισοδυναμίας,

β) το ισοδύναμο εισόδημα,

γ) η εισοδηματική κατηγορία και

δ) ο αριθμός των εξαρτώμενων μελών (βλ. ανωτέρω).

Ως κλίμακα ισοδυναμίας ορίζεται το σταθμισμένο άθροισμα των μελών της οικογένειας. Ο πρώτος γονέας έχει στάθμιση 1, ο δεύτερος γονέας έχει στάθμιση 1/3 και κάθε εξαρτώμενο τέκνο έχει στάθμιση 1/6.

Ως ισοδύναμο εισόδημα ορίζεται το καθαρό, ετήσιο, οικογενειακό εισόδημα (φορολογητέο εισόδημα) διαιρεμένο με την κλίμακα ισοδυναμίας.

Ανάλογα με το ύψος του ισοδύναμου εισοδήματος ο δικαιούχος εντάσσεται σε μία από τις παρακάτω κατηγορίες:

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ	ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ
Α	0 έως 6.000,00 ευρώ	100%
Β	πάνω από 6.000,00 έως 12.000,00 ευρώ	2/3
Γ	πάνω από 12.000,00 έως 18.000,00 ευρώ	1/3
Δ	πάνω από 18.000,00 ευρώ	ΜΗΔΕΝ

Για παράδειγμα, έστω μία οικογένεια με συνολικό εισόδημα 28.000 ευρώ. Παρακάτω αναλύονται οι περιπτώσεις εφόσον η εν λόγω οικογένεια έχει α) ένα εξαρτώμενο τέκνο, β) δύο εξαρτώμενα τέκνα και γ) τρία εξαρτώμενα τέκνα.

ΤΕΚΝΑ	ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	ΚΛΙΜΑΚΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑΣ	ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ
1	28.000	1,50 (1+1/3+1/6)	18.666,67 (28.000/1,50)
2	28.000	1,67 (1+1/3+1/6+1/6)	16.800,00 (28.000/1,67)
3	28.000	1,83 (1+1/3+1/6+1/6+1/6)	15.272,73 (28.000/1,83)

ΤΕΚΝΑ	ΥΨΟΣ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ	ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ	ΕΠΙΔΟΜΑ
1	480 (40Χ1)	18.666,67	0	0,00
2	960 (40Χ2)	16.800,00	0,33 (κλίμακα του 1/3)	320,00
3	1440 (40Χ3)	15.272,73	0,33	480,00

Στην περίπτωση που η παραπάνω οικογένεια ήταν μονογονεϊκή οι σχετικοί πίνακες θα είχαν ως εξής:

ΤΕΚΝΑ	ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	ΚΛΙΜΑΚΑ ΙΣΟΔΥΝΑΜΙΑΣ	ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ
1	28.000	1,17 (1+1/6)	24.000,00 (28.000/1,17)
2	28.000	1,33 (1+1/6+1/6)	21.000,00 (28.000/1,33)
3	28.000	1,50 (1+1/6+1/6+1/6)	18.666,67 (28.000/1,50)

ΤΕΚΝΑ	ΥΨΟΣ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ	ΙΣΟΔΥΝΑΜΟ ΕΙΣΟΔΗΜΑ	ΠΟΣΟΣΤΟ ΕΠΙΔΟΜΑΤΟΣ	ΕΠΙΔΟΜΑ
1	480 (40Χ1)	24.000,00	0	-
2	960 (40Χ2)	21.000,00	0
3	1440 (40Χ3)	18.666,67	0

Βλέπουμε, δηλαδή, ότι στην προκειμένη περίπτωση η συγκεκριμένη οικογένεια δεν δικαιούται το ΕΕΣΤ.

5. Διαδικασία χορήγησης 5

Η διαδικασία χορήγησης του επιδόματος ξεκινά με την ηλεκτρονική υποβολή της Δήλωσης Φορολογίας Εισοδήματος (Ε1) του δικαιούχου, μέσω της ηλεκτρονικής ιστοσελίδας της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων (ΓΓΠΣ).

Εν συνεχεία, ο υπόχρεος μετά την οριστική υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος, συμπληρώνει και υποβάλλει το μηχανογραφημένο έντυπο Α21: Αίτηση - Υπεύθυνη Δήλωση για τη χορήγηση του ΕΕΣΤ. Το εν λόγω έντυπο υποβάλλεται επίσης ηλεκτρονικά μέσω του συστήματος της ΓΓΠΣ. Η έναρξη λειτουργίας της σχετικής εφαρμογής αναμένεται προσεχώς.

6. Δικαιολογητικά

Ο δικαιούχος οφείλει να υποβάλλει, ανάλογα με την περίπτωση του και εντός προθεσμίας που θα καθορίζεται με απόφαση του Διοικητή του ΟΓΑ, στους ανταποκριτές του ΟΓΑ ή και σε υπαλλήλους του Δήμου που ορίζονται για το σκοπό αυτό από τον Δήμαρχο, τα κάτωθι δικαιολογητικά, για τα οποία έχει ήδη συμπληρώσει τα αντίστοιχα πεδία του εντύπου Α21:

α) Πιστοποιητικό οικογενειακής κατάστασης από το Δήμο, στο δημοτολόγιο του οποίου είναι εγγεγραμμένα όλα τα μέλη της οικογένειας με κανονική εγγραφή.

β) Πιστοποιητικό σπουδών για τέκνα τα οποία μετά τη συμπλήρωση του 18ου έτους της ηλικίας τους φοιτούν στη μέση εκπαίδευση, σε ανώτερο ή ανώτατο εκπαιδευτικό Ίδρυμα της Ελλάδας ή αναγνωρισμένο του εξωτερικού, καθώς και σε Ινστιτούτα Επαγγελματικής Κατάρτισης (Ι.Ε.Κ.). Εάν πρόκειται για εκπαιδευτικό ίδρυμα χώρας του εξωτερικού, εκτός των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το πιστοποιητικό σπουδών πρέπει να είναι θεωρημένο από το Ελληνικό Προξενείο.

γ) Ιατρική γνωμάτευση του ΚΕ.Π.Α. ή απόφαση Υγειονομικής Επιτροπής του ΙΚΑ, για εξαρτώμενο τέκνο που έχει συμπληρώσει το 18ο αλλά όχι το 24ο έτος της ηλικίας του, δεν είναι σπουδαστής ή φοιτητής και έχει ποσοστό αναπηρίας 67% και άνω. Τα εν λόγω δικαιολογητικά θα πρέπει να είναι σε ισχύ τη χρονική στιγμή που υποβάλλεται το έντυπο Α21.

δ) Αντίγραφο ληξιαρχικής πράξης θανάτου του δικαιούχου ή απόφαση δικαστηρίου περί αφάνειας ή δικαστικής συμπαράστασης του δικαιούχου ή αμετάκλητη δικαστική απόφαση περί καταδίκης του ή δικαστική απόφαση ανάθεσης επιτροπείας σε φυσικό πρόσωπο ή οποιοδήποτε στοιχείο από το οποίο να φαίνεται ποιος έχει αναλάβει την ευθύνη διατροφής των τέκνων.

Επιπρόσθετα δικαιολογητικά απαιτούνται για τους μη Έλληνες πολίτες, κατά περίπτωση:

α) Έγγραφο πιστοποίησης μόνιμης διαμονής, για πολίτη κράτους-μέλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης 6.

β) Ειδικό δελτίο ταυτότητας ομογενούς, για ομογενή αλλοδαπό.

γ) ΄Αδεια διαμονής, για πολίτη χώρας που ανήκει στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο και πολίτη της Ελβετίας, καθώς και για πολίτη άλλου κράτους (εκτός των ανωτέρω και της Ε.Ε.) που διαμένει μόνιμα στην Ελλάδα και είναι γονέας τέκνων ελληνικής υπηκοότητας.

δ) Ειδικό Δελτίο Ταυτότητας Αλλοδαπού πολιτικού φυγάδα και ΄Αδεια παραμονής Αλλοδαπού, για αλλοδαπό πρόσφυγα στον οποίο έχει αναγνωριστεί η προσφυγική ιδιότητα και έχει χορηγηθεί άσυλο.

ε) Ειδικό δελτίο υπό ανοχή διαμονής αλλοδαπού που δεν έχει αναγνωριστεί ως πρόσφυγας, για αλλοδαπό στον οποίο δεν έχει αναγνωριστεί η προσφυγική ιδιότητα και έχει χορηγηθεί άδεια παραμονής για ανθρωπιστικούς λόγους.

Για όποια από τα ανωτέρω δικαιολογητικά προβλέπεται διάρκεια ισχύος, αυτά θα πρέπει να είναι σε ισχύ κατά την υποβολή της αίτησης. Επίσης, όλα τα ανωτέρω δικαιολογητικά υποβάλλονται σε επικυρωμένα αντίγραφα. Όσα δικαιολογητικά είναι σε ξένη γλώσσα θα πρέπει να προσκομίζονται νόμιμα μεταφρασμένα στην ελληνική γλώσσα.

Σημειώνεται δε, τέλος, ότι τα ως άνω δικαιολογητικά ισχύουν και για την υποβολή αίτησης για την είσπραξη του ειδικού επιδόματος τριτέκνων και πολυτέκνων (άρθρο 40 του Ν 4141/2013 ), δικαιούχοι του οποίου είναι οικογένειες με τρία και άνω εξαρτώμενα τέκνα. Το εν λόγω επίδομα ορίζεται σε πεντακόσια (500) ευρώ κατ` έτος για κάθε τέκνο, εφόσον το οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα είναι μέχρι σαράντα πέντε χιλιάδες (45.000) ευρώ για τις τρίτεκνες οικογένειες. Το ως άνω όριο οικογενειακού εισοδήματος προσαυξάνεται κατά τρεις χιλιάδες (3.000) ευρώ για τις τετράτεκνες οικογένειες και κατά τέσσερις χιλιάδες (4.000) ευρώ για κάθε επιπλέον τέκνο για τις οικογένειες με περισσότερα των τεσσάρων τέκνα.

7. Παράρτημα (Έντυπο Α21)

Ο πίνακας αυτός επαναλαμβάνεται για να καλυφθεί η περίπτωση περισσότερων εξαρτώμενων τέκνων.

1. Παλαιότερες παροχές που ορίζονται στις διατάξεις των νόμων 1892/1990, 3454/2006, 4025/2011, 3631/2008 και 3918/2011.

2. Η δεκαετής παραμονή στην Ελλάδα τόσο του δικαιούχου, όσο και των εξαρτώμενων μελών τεκμηριώνεται με βάση όσα ορίζονται στις παρ. 4 και 5 του άρθρου 4 της ΚΥΑ με αριθμ. Δ27/οικ. 15239/645/16.5.2013. Ωστόσο, τονίζεται ότι δεν αναστέλλεται η καταβολή των επιδομάτων στις εξής περιπτώσεις απομάκρυνσης των δικαιούχων ή των εξαρτώμενων μελών από την Ελλάδα, ανεξάρτητα από την χρονική διάρκεια αυτής:

α) Εάν η απουσία οφείλεται σε λόγους νοσηλείας σε θεραπευτήρια.

β) Εάν απασχολούνται στην αλλοδαπή σε εργασία για λογαριασμό του Ελληνικού Δημοσίου ή Ελληνικού Ν.Π.Δ.Δ. ή Ελληνικής Τράπεζας ή Οργανισμού ή άλλων Ελληνικών Επιχειρήσεων, οι οποίες εδρεύουν στην Ελλάδα ή ακολούθησε την οικογένειά του στο εξωτερικό, η οποία απουσιάζει για τους ανωτέρω λόγους ή εάν η απουσία οφείλεται σε λόγους σπουδών στην αλλοδαπή.

3. Το καθεστώς παραμονής τους στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1951 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ΝΔ 3989/1959, ΦΕΚ Α΄ 201), όπως τροποποιήθηκε από το Πρωτόκολλο της Νέας Υόρκης του 1967 για το Καθεστώς των Προσφύγων (ΑΝ 389/1968, ΦΕΚ Α΄ 125).

4. Το καθεστώς παραμονής τους στην Ελλάδα διέπεται από τις διατάξεις της Σύμβασης του 1954 για το Καθεστώς των Ανιθαγενών (Ν 139/1975 , ΦΕΚ Α΄ 176).

5. Βλ. ΚΥΑ Δ27/15239/645/16.5.2013, όπως τροποποίησε την ΚΥΑ Δ27/25530/790/21.11.2012.

6. Προκειμένου για δικαιούχους αλλοδαπής υπηκοότητας ή ανιθαγενείς, τα δικαιολογητικά των περιπτώσεων α και δ, παρέχονται από τις αρχές της χώρας, της οποίας είναι υπήκοοι και αν αυτό είναι αδύνατο τα στοιχεία αυτά αποδεικνύονται από άλλα πρόσφορα έγγραφα, κατά τη κρίση του οργάνου αναγνώρισης του δικαιώματος (π.χ. ληξιαρχικές πράξεις γέννησης τέκνων).