Προστασία του μισθού-Έκδοση διαταγής πληρωμής

Της

Ουρανίας Β. Ζερβομπεάκου 

LLM Εργατικού Δικαίου  

Δικηγόρου Παρ’Αρείω Πάγω   

Σημαντική νομοθετική ρύθμιση – άρθρο 48 του Ν. 4488/13-9-2017.

της Ουρανίας Β. Ζερβομπεάκου, LL.M Εργατικού Δικαίου, Δικηγόρου παρ’ Αρείω Πάγω.

Με το άρθρο 48 του  Νόμου 4488/13-9-2017 (ΦΕΚ Α 137/13-9-2017), που μόλις προ ημερών δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ, θεσπίστηκε σημαντική εξέλιξη στην προστασία του μισθού.

Προβλέπεται πλέον η δυνατότητα έκδοσης Διαταγής Πληρωμής  για καθυστερούμενους μισθούς  με τη διαδικασία των άρθρων 623 έως 636 του ΚΠολΔ.

Με την επιβεβλημένη εδώ και πολύ καιρό, νομοθετική ρύθμιση της έκδοσης Διαταγής Πληρωμής δεδουλευμένων μισθών επιταχύνεται έτι περαιτέρω η δικαστική διαδικασία και δίδεται η δυνατότητα πλέον θεσμοθετημένα στον εργαζόμενο  να διεκδικήσει και να επιτύχει την καταβολή σε αυτόν των οφειλομένων μισθών του με μια ταχεία  διαδικασία, που μέχρι σήμερα προβλεπόταν για τα αξιόγραφα (ακάλυπτες επιταγές, συναλλαγματικές, γραμμάτια κλπ), τιμολόγια, καθυστερούμενα μισθώματα, για την απόδοση μισθίου, για καθυστερούμενα κοινόχρηστα, δανειακές συμβάσεις, συβάσεις αναγνώρισης χρέους κλπ.  

Η νέα διάταξη που θεσπίστηκε με το άρθρο 48 του  Νόμου 4488/13-9-2017  προβλέπει νέο άρθρο 636^Α ΚΠολΔ ως εξής :

«Άρθρο 636^Α

1. Κατά τις διατάξεις των άρθρων 623 έως 636 µπορεί να ζητηθεί η έκδοση διαταγής πληρωµής οφειλόµενου µισθού, εφόσον η σύναψη της σύµβασης εξαρτηµένης εργασίας και το ύψος του µισθού αποδεικνύονται µε δηµόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο ή µε απόφαση ασφαλιστικών µέτρων, η οποία εκδόθηκε µετά από οµολογία ή αποδοχή της αίτησης από τον οφειλέτη, και εφόσον έχει επιδοθεί έγγραφη όχληση µε δικαστικό επιµελητή δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ηµέρες πριν από την κατάθεση της αίτησης. Η εργασία που αντιστοιχεί στο µισθό για τον οποίο ζητείται η έκδοση διαταγής πληρωµής τεκµαίρεται ότι έχει παρασχεθεί.

2. Η αίτηση για την έκδοση διαταγής πληρωµής υποβάλλεται και στον κατά τόπο αρµόδιο δικαστή της παραγράφου 1 του άρθρου 621.

3. Η συζήτηση της ανακοπής κατά διαταγής πληρωµής, που εκδόθηκε για απαιτήσεις της παραγράφου 1, προσδιορίζεται κατά προτεραιότητα στην συντοµότερη διαθέσιµη δικάσιµο και πάντως όχι πέραν των τριών (3) µηνών από την κατάθεσή της. Αν αναβληθεί η συζήτηση, αυτή προσδιορίζεται υποχρεωτικά µέσα σε τριάντα (30) ηµέρες.

4. Τυχόν ειδικότερες διατάξεις που ισχύουν για τις διαφορές του άρθρου 614 αριθµ. 3 σχετικά µε την καταβολή δικαστικού ενσήµου, τέλους απογράφου, παραβόλου και κάθε άλλου τέλους ή φόρου ισχύουν ανάλογα και για τη διαταγή πληρωµής του παρόντος άρθρου, την ανακοπή που ασκείται κατ’ αυτής, καθώς και για τα ένδικα µέσα και βοηθήµατα που ασκούνται κατά της απόφασης επί της ανακοπής».

Προϋποθέσεις για την εφαρμογή της ανωτέρω διάταξης είναι οι εξής:

1).-  Ο εργαζόμενος να έχει  σύμβαση εξηρτημένης εργασίας με τον εργοδότη του.

2).- Η απαίτηση του εργαζομένου να αφορά μόνο οφειλόμενο μισθό, δηλαδή όχι αποζημίωση απόλυσης,  έκτακτες παροχές, παροχές εξ ελευθεριότητας του εργοδότη  δηλαδή τις οικειοθελείς παροχές που χορηγούνται χωρίς νόμιμη ή συμβατική  υποχρέωση κλπ.

Ο όρος «μισθός»  πρέπει εδώ να ληφθεί με τη γενική του έννοια και περιλαμβάνει τόσο τον μηνιαίο μισθό με τον οποίο συνήθως αμείβονται οι υπάλληλοι, όσο και το ημερομίσθιο που αμείβονται εργατοτεχνίτες.

Ίσως θα ήταν καλύτερα να ομιλούμε για τακτικές αποδοχές. Η Νομολογία έχει διαμορφώσει σύμφωνα με τα πορίσματά της  την έννοια των τακτικών αποδοχών, ως τον βασικό μισθό και το βασικό ημερομίσθιο με όλα τα επ' αυτών επιδόματα, καθώς και κάθε παροχή που χορηγείται αντί μισθού, σταθερά, μόνιμα και ομοιόμορφα.

3).- Η σύμβαση εργασίας του εργαζομένου και ο μισθός να αποδεικνύονται με δημόσιο ή ιδιωτικό έγγραφο ή µε απόφαση ασφαλιστικών µέτρων, η οποία εκδόθηκε µετά από οµολογία ή αποδοχή της αίτησης από τον οφειλέτη, δηλαδή τίθενται οι προϋποθέσεις  που ούτως ή άλλως θέτει η διάταξη του άρθρου 623 ΚΠολΔ για την έκδοση Διαταγής Πληρωμής.

Τέτοια έγγραφα, ενδεικτικά, δύνανται να είναι η  σύμβαση εργασίας, η αναγγελία πρόσληψης, που υποχρεωτικά πλέον υποβάλλεται ηλεκτρονικά στο πληροφοριακό σύστημα ΕΡΓΑΝΗ του Υπουργείου Εργασίας, η κατάσταση προσωπικού  και ωρών εργασίας, το δελτίο εργατικής διαφοράς στο ΣΕΠΕ, τυχόν ηλεκτρονικά μηνύματα που έχουν ανταλλαγεί μεταξύ μισθωτού και εργοδότη,  το έγγραφο της γνωστοποίησης των όρων ατομικής σύμβασης εργασίας  του ΠΔ 156/1994 υπογεγραμμένο από τον εργοδότη και κάθε τι άλλο που αποδεικνύει τη σχέση εργασίας και το ύψος του μισθού.

Συγκεκριμένα ο εργαζόμενος, κατά τη στιγμή της πρόσληψής του, οφείλει για την διασφάλιση των δικαιωμάτων του, να απαιτεί από τον εργοδότη του, την παράδοση  σε αυτόν της σύμβασης εργασίας του υπογεγραμμένης ή του εντύπου που αναγγέλλεται στο σύστημα ΕΡΓΑΝΗ, ή της έγγραφης  γνωστοποίησης των όρων της σύμβασης εργασίας του με σφραγίδα και υπογραφή του εργοδότη του.

            4).- Αποστολή εκ μέρους του εργαζομένου στον εργοδότη έγγραφης όχλησης µε δικαστικό επιμελητή δεκαπέντε (15) τουλάχιστον ηµέρες πριν από την κατάθεση της αίτησης.  (όπως απαιτείται και στην διαταγή απόδοσης μισθίου, δηλαδή στην εξωστική διαδικασία κατά το άρθρο 637 ΚΠολΔ).

Είναι σημαντική η ανωτέρω νομοθετική ρύθμιση, διότι με τη Διαταγή Πληρωμής :

·        Ικανοποιείται η αξίωση του εργαζομένου  πολύ συντομότερα από τις ήδη μέχρι σήμερα υπάρχουσες δικαστικές διαδικασίες (δηλαδή από την κατάθεση της αίτησης  μπορεί να μεσολαβήσει μόλις 1 με 1 ½ μήνας για την έκδοση της Διαταγής Πληρωμής, εφ’όσον έχει προηγηθεί και η 15ήμερη εξώδικη όχληση του εργοδότη).

·        Πετυχαίνεται σημαντικά η μείωση των δικαστικών εξόδων για τον εργαζόμενο. Σημειωτέον ότι  το άρθρο 71 του  Εισαγωγικού Νόμου του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, όπως αντικαταστάθηκε επίσης με τον ανωτέρω Νόμο, προβλέπει στις εργατικές διαφορές, καθώς και στη διαδικασία έκδοσης διαταγής πληρωμής οφειλόμενου μισθού να μην  καταβάλλεται δικαστικό ένσημο, για το μέχρι του ποσού της εκάστοτε καθ’ ύλην αρμοδιότητας του ειρηνοδικείου αίτημα της αγωγής ή της αίτησης αντίστοιχα. Στις περιπτώσεις εργατικών διαφορών, καθώς και αιτήσεων για την έκδοση διαταγής πληρωμής οφειλόμενου μισθού, για τις οποίες καταβάλλεται δικαστικό ένσημο, αυτό καθορίζεται σε ποσοστό τέσσερα τοις χιλίοις (4‰) επί της αξίας του αντικειμένου της αγωγής, της αίτησης ή άλλου δικογράφου που υποβάλλεται σε οποιοδήποτε δικαστήριο του Κράτους και υπόκειται σε δικαστικό ένσημο κατά τις οικείες διατάξεις.

·        Ελαφρύνει τα δικαστήρια από το μεγάλο φόρτο εργασίας που έχουν με τις διαγνωστικές δίκες.

Η Διαταγή Πληρωμής δεν είναι δικαστική απόφαση, διότι κατά την έκδοσή της δεν τηρείται το δικαίωμα ακρόασης του καθ’ου η διαταγή πληρωμής, δηλαδή εν προκειμένω του εργοδότη. Άρα δεν υφίσταται καθόλου ακροαματική διαδικασία. Πρόκειται για μια πράξη που εκδίδει ο Δικαστής, με την οποία διατάζει τον οφειλέτη, εν προκειμένω τον εργοδότη να πληρώσει στο δανειστή, δηλαδή στον εργαζόμενο την προαποδεικνυόμενη με έγγραφο χρηματική υποχρέωσή του, δηλαδή το μισθό του, που προαποδεικνύεται με έγγραφο ότι του οφείλει.

Η πράξη αυτή καταχωρίζεται σε δημόσιο έγγραφο, που δημιουργεί μαχητό τεκμήριο ενοχής του οφειλέτη, δηλαδή του εργοδότη. Για το λόγο αυτό, η Διαταγή Πληρωμής είναι εκτελεστός τίτλος, δηλαδή ο εργαζόμενος με τη Διαταγή Πληρωμής μπορεί να εκτελέσει σε βάρος του εργοδότη του κατά τις διαδικασίες της Αναγκαστικής Εκτέλεσης, ενδεικτικά δύναται να εγγράψει εμπράγματη ασφάλεια (π.χ. προσημείωση υποθήκης) στην ακίνητη περιουσία του εργοδότη  για να εξασφαλίσει την απαίτησή του αλλά και να προβεί  σε καταδιωκτικά μέτρα σε βάρος του  εργοδότη  και της περιουσίας του για να εισπράξει την απαίτησή του, δηλαδή να επιβάλει κατάσχεση σε κινητή ή ακίνητη περιουσία του. Μετά την πάροδο τριών (3) εργασίμων ημερών από την επίδοση της Διαταγής Πληρωμής ο εργαζόμενος δύναται να προβεί εις βάρος του εργοδότη του στη λήψη καταδιωκτικών μέτρων (926 παρ.1 ΚΠολΔ).

Όταν ο  εργοδότης δεν  έχει ούτε κινητή ούτε ακίνητη περιουσία, τότε και πάλι η έκδοση Διαταγής Πληρωμής εις βάρος του έχει νόημα. Πρώτον διότι δίνει την δυνατότητα, υπό ορισμένες προϋποθέσεις, να αποκτήσει ο εργαζόμενος  εις βάρος του  εργοδότη του επί μία 20ετία εκτελεστό, ανά πάσα στιγμή, τίτλο. Δεύτερον αποκλείει αυτόν δια μέσω της υπηρεσίας της ΤΕΙΡΕΣΙΑΣ ΑΕ από τις συναλλαγές του με τις τράπεζες, καθώς καταχωρείται στο εν λόγω σύστημα.

Η Διαταγή Πληρωμής για να είναι ισχυρή, πρέπει να επιδοθεί με Δικαστικό Επιμελητή στον εργοδότη, κατά του οποίου στρέφεται, μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών από την έκδοσή  της (άρθρο 630^Α ΚΠολΔ).  

Ο εργοδότης έχει το δικαίωμα μέσα σε 15 εργάσιμες ημέρες από την επίδοση σε αυτόν της Διαταγής Πληρωμής να ασκήσει κατά αυτής ανακοπή, η οποία όμως δεν αναστέλλει της εκτελεστότητά της. Για να  αναστείλει  ο εργοδότης την εκτέλεση της Διαταγής Πληρωμής πρέπει να πετύχει  την έκδοση  προσωρινής διαταγής μέσω της ταυτόχρονης με την ανακοπή κατάθεσης αίτησης αναστολής εκτέλεσης. Το δικαστήριο, υπό προϋποθέσεις, δύναται να χορηγήσει την αναστολή με ή χωρίς εγγύηση έως την έκδοση οριστικής απόφασης επί της ανακοπής του εργοδότη.

Η έκδοση λοιπόν της Διαταγής Πληρωμής αποτελεί θεωρητικά και πρακτικά το συντομότερο μέσο παροχής έννομης προστασίας, με το οποίο  πλέον ο εργαζόμενος δύναται να αξιώσει την καταβολή του μισθού του  και, εν συνεχεία, να ικανοποιηθεί χρηματικά, ακολουθώντας τα σχετικά βήματα.

Μέχρι σήμερα οι εργαζόμενοι προκειμένου να διεκδικήσουν τα δεδουλευμένα τους είχαν τις ακόλουθες δικαστικές επιλογές:

 1).- Άσκηση αγωγής κατά τη διαδικασία των εργατικών διαφορών (621 επ. ΚΠολΔ) και λήψη ασφαλιστικών μέτρων  μέσω των οποίων ο εργαζόμενος μπορεί να ζητήσει την προσωρινή επιδίκαση των απαιτήσεών του (728 ΚΠολΔ). 2).- Να ζητήσει την κήρυξη του εργοδότη σε πτώχευση, αν είναι έμπορος.
3).- Ποινικές κυρώσεις για τον εργοδότη με την υποβολή μηνύσεως.

Διαδικασίες, όμως, που χρονοβορούν και δεν παρέχουν κατά τρόπο άμεσο χρονικά, προστασία στον εργαζόμενο.

Σημειωτέον ότι με το Νόμο 4335/2015 (Νέος Κώδικας Πολιτικής Δικονομίας) είχαν καταργηθεί ευεργετικές διατάξεις για την προστασία του μισθού, δηλαδή ως προς την ταχεία απονομή της δικαιοσύνης και ειδικότερα καταργήθηκε το άρθρο 672^Α  που προέβλεπε ότι η συζήτηση των εργατικών αγωγών που αφορούσαν άκυρη απόλυση, μισθούς υπερημερίας και καθυστερούμενους μισθούς προσδιοριζόταν υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την κατάθεσή τους και το άρθρο 729^Α ΚΠολΔ  που προέβλεπε  ότι οι αποφάσεις επί αιτήσεων προσωρινής επιδικάσεως απαιτήσεων για μισθούς υπερημερίας και για καθυστερούμενους μισθούς εκδίδονται υποχρεωτικώς εντός πέντε ημερών από την ημέρα της συζητήσεως.

Ευτυχώς με το νέο Νόμο 4488/13-9-2017 στο άρθρο 47  περί ταχείας εκδίκασης διαφορών για άκυρη απόλυση, μισθούς υπερημερίας και καθυστερούμενους μισθούς στο  άρθρο 621 του νέου Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας προστέθηκε  παράγραφος 3 που επανέφερε  εν μέρει την ανωτέρω διάταξη του άρθρου  672^Α του παλιού ΚΠολΔ, βελτιωμένη όμως, καθώς έθεσε πλέον  σύντομο χρονικό όριο για την έκδοση δικαστικής απόφασης επί των βασικών  διαφορών του εργατικού δικαίου. Ειδικώτερα προβλέπει τα εξής : «3. Η συζήτηση των αγωγών και των τακτικών ενδίκων μέσων επί των διαφορών για άκυρη απόλυση, μισθούς υπερημερίας και καθυστερούμενους μισθούς προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε εξήντα (60) ημέρες από την κατάθεσή τους. Αν αναβληθεί η συζήτηση, αυτή προσδιορίζεται υποχρεωτικά μέσα σε τριάντα (30) ημέρες. Η απόφαση του δικαστηρίου δημοσιεύεται υποχρεωτικά μέσα σε τριάντα (30) ημέρες από τη συζήτηση της αγωγής ή του τακτικού ένδικου μέσου».

Τέλος, θα ήθελα να υπενθυμίσω ότι είχαμε τονίσει τη σπουδαιότητα  της δυνατότητας έκδοσης Διαταγής Πληρωμής και για καθυστερούμενος μισθούς εργαζομένου, στο 13^ο Πανελλήνιο Συνέδριο της ΕΔΕΚΑ, τον Ιούνιο του έτους 2013, με σχετική εισήγησή μου, που δημοσιεύτηκε  στην Επιθεώρηση Εργατικού Δικαίου (τ. 73^ος, τεύχος 1, σελ. 53-64, 2014) με τον τίτλο «Προβληματισμοί γύρω από την ποινική προστασία του μισθού», την οποία επίσης αναρτήσαμε στο site μας στις 20-6-2013.

Ουρανία Β. Ζερβομπεάκου

     LLM Εργατικού Δικαίου 

      Δικηγόρος Παρ’Αρείω Πάγω