Ν. 3869/2010 Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων

 Μαρία Ελ Χούρι                                                                                                                               Γεωργία  Σκούρα 

Των δικηγόρων, Μαρίας Ελ Χούρι Και Γεωργίας Σκούρα

Ο σκοπός του νέου  νόμου είναι διττός:

1) Να βοηθήσει τους διάφορους οφειλέτες να ανταποκριθούν με τον καλύτερο δυνατό γι’ αυτούς οικονομικά τρόπο σε χρέη τα οποία δεν είναι σε θέση πλέον να πληρώσουν κυρίως λόγω των αυστηρών οικονομικών μέτρων που έχουν πλήξει τους Έλληνες πολίτες τα τελευταία έτη σε συνδυασμό με εσφαλμένες εκτιμήσεις ως προς την οικονομική τους κατάσταση και την αποπληρωμή των χρεών αυτών.

2) Να βοηθήσει τους διάφορους πιστωτές, είτε πρόκειται για πιστωτικά ιδρύματα είτε για ιδιώτες, από το σύνολο του ποσού που τους οφείλει κάποιος και που ενδεχομένως θεωρείται χαμένο ή εξαιρετικά απίθανο να τους επιστραφεί π.χ. λόγω έλλειψης ακίνητης περιουσίας, να εισπράξουν ένα μέρος τουλάχιστον του ποσού αυτού.

• ΠΟΙΟΙ ΥΠΑΓΟΝΤΑΙ

            Στον νόμο 3869/2010 υπάγονται μόνο φυσικά πρόσωπα που χωρίς δόλο έχουν περιέλθει σε μόνιμη αδυναμία πληρωμής των ληξιπρόθεσμων και μη οφειλών τους. Ειδικότερα, αφορά δημόσιους και ιδιωτικούς υπαλλήλους, άνεργους, συνταξιούχους κλπ. Αποκλείονται από τη ρύθμιση του νόμου αυτού νομικά πρόσωπα (π.χ. οι ομόρρυθμες εταιρείες, οι ετερόρρυθμες εταιρείες, οι ανώνυμες εταιρείες κλπ), και όσοι έχουν την εμπορική ιδιότητα και κατ’ επέκταση την πτωχευτική ικανότητα, καθώς οποιαδήποτε συναλλαγή πραγματοποιήσουν τεκμαίρεται ότι έχει πραγματοποιηθεί χάριν της εμπορίας τους. Στην περίπτωση που έμποροι δεν δύνανται να αποπληρώσουν τα χρέη τους, ισχύουν οι διατάξεις του πτωχευτικού κώδικα οπότε οι επιλογές τους αποτελούνται από την πτώχευση και την διαδικασία συνδιαλλαγής.

• ΠΟΙΑ ΧΡΕΗ ΡΥΘΜΙΖΟΝΤΑΙ

            Τα χρέη που ρυθμίζονται με το νόμο αυτό μπορούν να προέρχονται από στεγαστικά δάνεια, καταναλωτικά δάνεια, πιστωτικές κάρτες, από συμβάσεις εγγυήσεως, από αξιόγραφα, μισθώματα κλπ. Εξαιρούνται, ωστόσο,

α) οφειλές που έχουν αναληφθεί μέσα στο τελευταίο έτος πριν την κατάθεση της αίτησης για την επίτευξη δικαστικού συμβιβασμού ή δικαστικής διευθέτησης των οφειλών (για να καθορισθεί ο χρόνος ανάληψης της κάθε οφειλής ερευνάται κατά περίπτωση ο χρόνος σύναψης της σύμβασης ή ο χρόνος που ο χορηγήθηκαν όντως χρήματα στον οφειλέτη), και

β) οφειλές από αδικοπραξία που διαπράχθηκε με δόλο (γεγονός το οποίο πρέπει να αποδείξει ο πιστωτής), διοικητικά πρόστιμα, χρηματικές ποινές, οφειλές από φόρους και τέλη προς το δημόσιο και τους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης, τέλη προς Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και εισφορές προς οργανισμούς κοινωνικής ασφάλισης.

• ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ -ΣΤΑΔΙΑ

            Ο οφειλέτης, επομένως, που επιθυμεί να ρυθμιστούν οι οφειλές του σύμφωνα με το νόμο 3869/2010, είναι υποχρεωμένος να περάσει από τα στάδια του εξωδικαστικού συμβιβασμού, του δικαστικού συμβιβασμού και της δικαστικής ρύθμισης των οφειλών του.

Α) 1^ο στάδιο : Ο Εξωδικαστικός συμβιβασμός

Το πρώτο στάδιο περιλαμβάνει την προσπάθεια του οφειλέτη να επιτύχει έναν εξωδικαστικό συμβιβασμό με τους πιστωτές του. Υποβάλλεται στους πιστωτές του υπερχρεωμένου φυσικού προσώπου πρόταση διευθέτησης των οφειλών του. Η πρόταση αυτή απευθύνεται στο σύνολο των πιστωτών του και περιλαμβάνει σχέδιο διευθέτησης οφειλών, με το οποίο ο οφειλέτης μπορεί να ζητήσει τη ρύθμιση των οφειλών του σύμφωνα με τις οικονομικές του δυνατότητες (μείωση των οφειλών του, μείωση του ποσού των μηνιαίων καταβολών του, επιμήκυνση του χρόνου αποπληρωμής των οφειλών του κλπ).

            Στην περίπτωση που συμφωνήσουν όλοι οι πιστωτές με το σχέδιο διευθέτησης οφειλών που τους προτείνει ο εκάστοτε οφειλέτης, θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί εξωδικαστικός συμβιβασμός.

            Στην περίπτωση, από την άλλη πλευρά, που δεν συμφωνήσει το σύνολο των πιστωτών με το προαναφερόμενο σχέδιο διευθέτησης οφειλών, ο εξωδικαστικός συμβιβασμός θεωρείται ότι έχει αποτύχει και ο φορέας που συνδράμει τον οφειλέτη στην προσπάθειά του βεβαιώνει την αποτυχία αυτή.

Β) 2^ο στάδιο : Η κατάθεση της αιτήσεως – δικαστικός συμβιβασμός

Κατά το 2^ο στάδιο, μέσα σε 6 μήνες από την ημερομηνία βεβαίωσης της αποτυχίας του εξωδικαστικού συμβιβασμού, κατατίθεται στο αρμόδιο Ειρηνοδικείο αίτηση του οφειλέτη η οποία περιλαμβάνει αίτημα για δικαστικό συμβιβασμό με τους πιστωτές του και, σε περίπτωση αποτυχίας του, αίτημα για δικαστική ρύθμιση των οφειλών του.

Με την προαναφερόμενη αίτηση το υπερχρεωμένο φυσικό πρόσωπο μπορεί να ζητήσει:

1. την ρύθμιση των οφειλών του σύμφωνα με το σχέδιο που προτείνει ή και την πλήρη απαλλαγή του σε ορισμένες περιπτώσεις (βλ. κατωτέρω),

2. την προστασία του ακινήτου που χρησιμοποιείται σαν κύρια κατοικία του ιδίου και της οικογένειάς του,

3. προσωρινή διαταγή και τη λήψη προληπτικών μέτρων προκειμένου να μην προβούν οι πιστωτές του σε αναγκαστική εκτέλεση της περιουσίας του μέχρι την έκδοση οριστικής απόφασης επί της αίτησης.

Ο δικαστικός συμβιβασμός θεωρείται ότι έχει επιτευχθεί όταν συμφωνούν με το προτεινόμενο από τον οφειλέτη σχέδιο διευθέτησης οφειλών όλοι οι πιστωτές ή οι πιστωτές που διαθέτουν το ήμισυ τουλάχιστον του συνόλου των απαιτήσεων. Εάν οι πιστωτές δεν συμφωνήσουν, ο δικαστικός συμβιβασμός θεωρείται ότι έχει αποτύχει, και η υπόθεση κρίνεται πλέον από το Δικαστήριο.

Γ) 3^ο στάδιο : Δικαστική ρύθμιση χρεών

Κατά το 3^ο στάδιο, το Δικαστήριο ελέγχει την οικογενειακή και προσωπική κατάσταση του οφειλέτη (αν έχει προστατευόμενα μέλη, τυχόν χρόνιες παθήσεις που του απαγορεύουν να εργαστεί, γεγονότα που τον οδήγησαν ή θα τον οδηγήσουν σε έξοδα πέραν των συνηθισμένων όπως η πρόσφατη ή αναμενόμενη γέννηση τέκνου του κλπ), τα πάσης φύσεως εισοδήματα του ιδίου και της συζύγου του (από μισθό, σύνταξη, επιδόματα, μισθώματα, μερίσματα από μετοχές κλπ), και την περιουσία του (κινητά, π.χ. αυτοκίνητο, και ακίνητα), προκειμένου να προβεί στη ρύθμιση των οφειλών του.

Επομένως, για το σκοπό αυτό, το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει το ύψος των μηνιαίων καταβολών που υποχρεούται να πραγματοποιήσει ο οφειλέτης για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (ο νόμος αναφέρει την τετραετία αλλά δεν είναι δεσμευτικό για το Δικαστήριο) και την απαλλαγή του από τυχόν υπόλοιπο που ήθελε προκύψει μετά την πάροδο του χρόνου που τάσσει, εφόσον ο οφειλέτης ανταποκριθεί στις καταβολές που διατάσσει η δικαστική απόφαση. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις (άνεργος για μεγάλο χρονικό διάστημα και χωρίς προοπτική ανεύρεσης εργασίας, ανίκανος για εργασία λόγω προβλημάτων υγείας κλπ), το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει μηδενικές καταβολές και την πλήρη απαλλαγή του οφειλέτη από τις απαιτήσεις των δανειστών του.

Εάν το φυσικό πρόσωπο έχει ακίνητη περιουσία, το Δικαστήριο μπορεί να προστατεύσει την κύρια κατοικία του και να απαγορεύσει την εκποίησή της, εφόσον η εμπορική της αξία δεν υπερβαίνει το προβλεπόμενο όριο αφορολόγητης απόκτησης πρώτης κατοικίας, προσαυξημένο κατά 50% (π.χ. για άγαμο το όριο αυτό είναι 200.000 ευρώ, προσαυξημένο δε κατά 50%, ανέρχεται στο ποσό των 300.000 ευρώ). Ρυθμίζει, λοιπόν, την ικανοποίηση των απαιτήσεων των δανειστών με καταβολή ποσού που ανέρχεται μέχρι το 85% της εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας, με περίοδο χάριτος και επιτόκιο ενήμερης οφειλής ή μέσο επιτόκιο στεγαστικού δανείου και χωρίς ανατοκισμό. Το ποσοστό 85% δεν είναι δεσμευτικό για το Δικαστήριο, το οποίο μπορεί να επιβάλει την αποπληρωμή μικρότερου ποσοστού, σε κάθε περίπτωση, δε, η περίοδος τοκοχρεωλυτικής εξόφλησης του οριζόμενου ποσού δεν μπορεί να ξεπερνά τα 20 έτη. Ωστόσο, εάν ο οφειλέτης έχει ακίνητη περιουσία πέραν της κύριας κατοικίας του, το Δικαστήριο μπορεί να αποφασίσει την εκποίησή της για την ικανοποίηση των πιστωτών, οπότε διορίζεται εκκαθαριστής που θα αναλάβει το έργο αυτό, καθώς και την σύμμετρη ικανοποίηση των πιστωτών του οφειλέτη.

Σημειωτέον ότι, κατά τη διάρκεια του δεύτερου και του τρίτου σταδίου, ο οφειλέτης έχει καθήκον ειλικρινούς δήλωσης των περιουσιακών του στοιχείων και των εισοδημάτων του, παράβαση του οποίου επιφέρει την απόρριψη του αιτήματός του για ρύθμιση των οφειλών του με απαλλαγή ή την έκπτωσή του από τη ρύθμιση των οφειλών του με απαλλαγή.

• ΑΝΑΣΤΟΛΗ ΜΕΤΡΩΝ ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗΣ ΕΚΤΕΛΕΣΗΣ

Η κατάθεση της προαναφερόμενης αίτησης δεν έχει ανασταλτικό αποτέλεσμα, δεν επιφέρει δηλαδή την αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης κατά του οφειλέτη. Επομένως, εφόσον δεν έχει ζητηθεί προσωρινή διαταγή ή η προσωρινή διαταγή δεν έχει δοθεί και προκειμένου να αποφύγει την κατάσχεση της περιουσίας του, ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα, με την κατάθεση σχετικής αίτησης, να ζητήσει την αναστολή των μέτρων αναγκαστικής εκτέλεσης που επισπεύδονται εναντίον του. Για να διαταχθεί η αναστολή των μέτρων αυτών, πρέπει να πιθανολογείται ότι από την εκτέλεση θα προκληθεί ουσιώδης βλάβη στα συμφέροντα του οφειλέτη και ότι θα ευδοκιμήσει η αίτηση για τη ρύθμιση των οφειλών του. Άρα, προϋπόθεση για την υποβολή της αίτησης αναστολής είναι αφενός η προγενέστερη κατάθεση της αίτησης για δικαστική ρύθμιση των οφειλών και αφετέρου να έχει εκκινήσει η διαδικασία αναγκαστικής εκτέλεσης, ήτοι να έχει λάβει χώρα τουλάχιστον η επίδοση επιταγής προς εκτέλεση.

Ήδη έχουν εκδοθεί  σημαντικές δικαστικές αποφάσεις οι οποίες ευνοούν τους οφειλέτες σε μεγάλο βαθμό, καθώς ρυθμίζουν τις οφειλές τους με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορούν να αποπληρώσουν ένα μέρος τους χωρίς να επιβαρύνονται υπέρμετρα, ενώ παράλληλα τους απαλλάσσει από ένα μεγάλο, σε ορισμένες περιπτώσεις, μέρος των χρεών τους, ωστόσο δεν λείπουν και οι «παγίδες» του νόμου στις οποίες ο δανειολήπτης οφείλει να επιδείξει μεγάλη προσοχή.

ΓΕΩΡΓΙΑ ΣΚΟΥΡΑ                                                                      ΜΑΡΙΑ ΕΛ ΧΟΥΡΙ

   ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ                                                                                   ΔΙΚΗΓΟΡΟΣ