οι μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές δεν συμβαίνουν απλώς ούτε μόνο τις υφιστάμεθα παθητικά. Στις μεγάλες κοινωνικές και πολιτικές αλλαγές οφείλουμε να έχουμε λόγο όλοι οι πολίτες.
Μαζί, λοιπόν, με τον απολογισμό και τον καταλογισμό των ευθυνών είναι επιτακτική ανάγκη να σκεφθούμε ποια μορφή πρέπει να πάρει η κοινωνία που θα διαδεχθεί την Ελλάδα της Μεταπολίτευσης και να αγωνισθούμε για να την πραγματώσουμε. Μια τέτοια ευθύνη δεν μπορούμε να την αναθέσουμε στο ΔΝΤ, ούτε –μεταξύ μας– πρόκειται να την αναλάβει κανείς άλλος, αν εμείς την απεμπολήσουμε.
Αν πάρουμε αυτό το εγχείρημα σοβαρά, πρέπει να δώσουμε απαντήσεις σε δύο ειδών ερωτήματα:
1.Πάνω σε ποιες αξίες πρέπει να οικοδομηθεί η σχέση μας με τους συμπολίτες μας και με το κράτος; Πιο συγκεκριμένα, τι οφείλουμε ο ένας στον άλλο και τι μπορούμε εύλογα να αξιώνουμε ο ένας από τον άλλο στο πλαίσιο μιας δημοκρατικής κοινωνίας που σέβεται εξίσου τον καθένα;
2.Με ποιον τρόπο πρέπει να αναδιοργανωθεί η δημόσια ζωή, ώστε να διαφυλάττει αποτελεσματικά και να προάγει με συνέπεια αυτές τις αξίες; Πώς πρέπει να μεταρρυθμίσουμε τους πολιτικούς και τους οικονομικούς θεσμούς μας και ποιους νέους θεσμούς πρέπει να δημιουργήσουμε για να μπορούμε βάσιμα να ελπίζουμε ότι θα υπηρετήσουν το κράτος δικαίου, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη βιώσιμη ευημερία;
Πολλοί είναι εκείνοι που αναγνωρίζουν τη σημασία των θεσμικών μεταρρυθμίσεων για τη διαφάνεια και την εξοικονόμηση πόρων, αλλά αμφιβάλλουν αν έχει να τους διδάξει τίποτε καινούριο μια συζήτηση για τις αξίες. Δεν είναι δεδομένη η προσήλωσή μας στη δημοκρατία, τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα και το κράτος δικαίου; Αρκεί όμως να κοιτάξουμε γύρω μας για να συνειδητοποιήσουμε ότι μια συζήτηση για τις αξίες είναι όχι απλώς χρήσιμη αλλά επιβεβλημένη. Όταν π.χ. οι φαρμακοποιοί υπερασπίζονται το ελάχιστο ποσοστό κέρδους τους, ζητούν από τους συμπολίτες τους να επωμισθούν κάποιο κόστος είτε άμεσα αγοράζοντας ένα φάρμακο είτε έμμεσα συνεισφέροντας στο σύστημα κοινωνικής πρόνοιας. Αυτό το κόστος το καρπώνονται ως πλούτο οι φαρμακοποιοί. Οι φαρμακοποιοί μπορεί να έχουν δίκιο ή άδικο. Αλλά για να το κρίνουμε αυτό, δεν αρκούν οι αόριστες επικλήσεις της κοινωνικής δικαιοσύνης και των δικαιωμάτων. Χρειάζεται να καταλήξουμε πόσο θα πρέπει όλοι εμείς να μεριμνούμε –και να πληρώνουμε– για την ευημερία των φαρμακοποιών ή οποιασδήποτε άλλης κοινωνικής ομάδας; Είναι προφανές ότι μέχρι χθες η δυνατότητα ανενόχλητου και αλόγιστου δανεισμού συντηρούσε την ψευδαίσθηση ότι το κόστος της αυξανόμενης συλλογικής ευημερίας δεν το επωμιζόταν κανείς (εκτός ίσως από τους δανειστές μας) και ανέβαλλε τη συζήτηση για τις αξίες. Αν κάποιος ζητούσε περισσότερα, τι πιο εύκολο από το να δώσουμε κάτι παραπάνω από τα δανεικά σε όλους τους υπόλοιπους. Αλλά τώρα που οι πόροι μας λείπουν και θα πρέπει όλοι να μάθουμε να ζούμε με λιγότερα, το πρόβλημα της ορθής κατανομής του κόστους από τις επιλογές και τις επιθυμίες των άλλων έρχεται πιεστικό στο προσκήνιο. Και αν δεν θέλουμε να φαγωθούμε, θα πρέπει αυτό το πρόβλημα να το λύσουμε με γνώμονα αξίες που όλοι μπορούμε να συμμερισθούμε.
Αυτονόητες απαντήσεις δεν υπάρχουν. Είναι κάτι παραπάνω από βέβαιο ότι η συζήτηση για τις αξίες θα προκαλέσει καλόπιστες και ζωηρές διαφωνίες.
Αυτό είναι αναμενόμενο σε μια πλουραλιστική κοινωνία και δεν θα πρέπει να μας εκπλήσσει ή να μας αποθαρρύνει. Αλλά δεν είναι παράλογο να υποθέσει κανείς ότι, όσο περισσότερο στοχαζόμαστε τις αξίες και όσο περισσότερο συζητάμε για αυτές με τους συμπολίτες μας με επιχειρήματα και εκτιθέμεθα στα δικά τους επιχειρήματα, τόσο θα διαμορφώνουμε ευρύτερες και πιο στέρεες συναινέσεις, αν όχι γύρω από συγκεκριμένες προτάσεις και λύσεις, τουλάχιστον γύρω από τα βασικά αξιακά προτάγματα που μας ενώνουν και γύρω από την αίσθηση ενός κοινού σκοπού. Αν μη τι άλλο, θα γινόμαστε πολιτικά πιο ώριμοι. Χρειάζεται πολιτική ωριμότητα να αναγνωρίσεις ότι το δικό σου συμφέρον δεν έχει προτεραιότητα σε σχέση με το συμφέρον του διπλανού σου και ότι οποιαδήποτε μεταρρύθμιση θα πρέπει να εξισορροπεί ακριβοδίκαια αντικρουόμενες απόψεις και αντίρροπα αιτήματα.
Ακούγεται συχνά τους τελευταίους μήνες ότι η κρίση κρύβει μέσα της μια ευκαιρία. Ίσως τέτοιου είδους εκφράσεις να ακούγονται κούφιες σε ανθρώπους που περιμένουν με κομμένη την ανάσα να δουν πώς θα τα βγάλουν πέρα τις δύσκολες μέρες που έρχονται. Αλλά αν υπάρχουν περιθώρια στη σημερινή συγκυρία να φανταστούμε μια πιο δίκαιη κοινωνία, τότε έχουμε καθήκον ως πολίτες να μην αφήσουμε την ευκαιρία να πάει χαμένη. Αυτή θα είναι η πιο σημαντική παρακαταθήκη –μαζί με την τόσο ποθητή οικονομική ανάκαμψη– που μπορούμε να αφήσουμε για την εποχή μετά την κρίση.
Δημήτρης Κυρίτσης
Πηγή: http://www.booksjournal.gr/
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Ο Διαχειριστής δεν υποχρεούται σε απαντήσεις επί των σχολίων. Οι απαντήσεις σε ερωτήματα δίδονται έναντι αμοιβής, όπως αναφέρεται σχετικά στο πάνω μέρος του ιστολογίου στο κουτάκι με το τίτλο ΡΩΤΗΣΤΕ ΜΑΣ.
Σημείωση: Μόνο ένα μέλος αυτού του ιστολογίου μπορεί να αναρτήσει σχόλιο.